Genesis 4,4b-6
Woedend
De HEER schonk aandacht aan Abel en zijn offer, 5 maar aan Kaïn en zijn offer niet. Dat maakte Kaïn woedend, zijn blik werd donker. 6 De HEER zei tegen hem: ‘Waarom ben je zo kwaad, waarom kijk je zo donker?

Kaïn merkt dat God wel let op Abel en zijn offer, maar niet op hem, Kaïn, en zijn offer. Kaïn ontdekt: het gaat niet alleen om het offer, maar ook om de offeraar. En: God kijkt naar het hart van wie offert.

Kaïn wordt woedend. Dat is bijzonder: Als ik zelf God niet wil. Als Hij mij laat ontdekken dat het er zo met mij voorstaat. Dat ik dan woedend word. Ik wou zelf toch niet?

Op wie wordt Kaïn woedend? Op God, omdat God Kaïn en zijn offer geen aandacht geeft? Op Abel, omdat God Abel en zijn offer wel aandacht geeft? Op zichzelf, omdat Kaïn zichzelf en zijn offer geen aandacht geeft?

Herken je jouzelf als jij woedend bent? Ik merk: Als ik woedend ben, eigenlijk richt mijn woede zich dan heel vaak vooral tegen mezelf.

God wil niet dat wij onszelf in woede vernielen. God reageert op de woede van Kaïn ook niet door hem woedend te doden. God stelt Kaïn een vraag: “Waarom ben je zo kwaad, waarom kijk je zo donker?” Met zijn vraag geeft God ruimte voor bezinning. Net als zijn vraag aan de mens in het paradijs na zijn opstand tegen God: “Mens, waar ben je?” Net als Jezus met zijn vraag aan de Emmäusgangers die de verkeerde kant oplopen: “Waar lopen jullie toch over te praten?”

Kaïn krijgt ruimte om tot bezininning te komen: Wat ben ik aan het doen? Waarom eigenlijk? Wil ik wrok en woede verder laten groeien?

Zit jij vol wrok, naar God, naar je medemens, of vooral naar jouzelf? God kan ook jou en mij vragen stellen. Laat je opnemen in Gods ruimte.

Genesis 4,3-4a
Jezelf aan God toewijden.
3 Na verloop van tijd bracht Kaïn de HEER een offer van de opbrengst van het land. 4 Ook Abel bracht een offer: van de eerstgeboren dieren van zijn kudde offerde hij de beste stukken vlees.

Is er verschil tussen het offer van Kaïn en het offer van Abel? Ja. Kaïn bracht een offer van de opbrengst van het land. Abel bracht niet alleen maar een offer van de dieren van zijn kudde. Abel kiest met zorg: van de eerstgeboren dieren neemt hij de beste stukken vlees. Die zorg en aandacht en dankbaarheid missen we bij Kaïn.

Zoals Kaïn doet, daar lijk ik op als ik God vergeet. Als God voor mij alleen is voor de uiteinden van de dag of de week. Als ik denk: Oh ja, even God appen, dan heb ik mijn plicht gedaan, dan is Hij ook weer tevreden. Als ik Hem ervaar als een blok aan mijn been. Als ik denk dat ik zonder Hem vrij zou zijn. Als God voor mij iemand is van even tussendoor. Iemand die ik met een beetje inspanning zoet kan houden. Of tegen wie ik me kan of moet beschermen met een paar druppels gebed per dag. God als overbodige last of als overbodige luxe…
Ik schaam me. Wat doe ik vaak zo.

Zoals Abel doet, daar lijk ik op als ik achter alle gaven die ik krijg God als Gever zie. Als ik zie hoe blij Hij met mij is. Als ik leef en werk in afhankelijkheid van Hem. Als ik geniet van zijn goedheid, ja van Hem zelf. Als ik mezelf met alles aan Hem geef. Als mijn toewijding aan Hem niet iets zegt over wat ik wil verdienen, maar als die toewijding een uiting is van mijn ontroering en dankbaarheid: Kijk eens Heer, zulke mooie dingen heb ik van U gekregen, voor U is al mijn lof en dank en eer…
Dank Heer, waar U me zo leert leven.

Genesis 4,2
Herder en landbouwer
2 Daarna bracht ze zijn broer Abel ter wereld. Abel werd herder, Kaïn werd landbouwer.

Na Kaïn komt Abel. De naam Kaïn wijst op ‘iets verwerven of krijgen’, of ‘iets scheppen’. Met Gods hulp heeft Eva een zoon verkregen. De naam Abel betekent ‘bries’, of ‘nietigheid’. Was hij een kleinere baby dan Kaïn? In elk geval: Eva heeft ongetwijfeld ook Abel met Gods hulp op de aarde gezet.

Abel wordt schaapherder, Kaïn landbouwer. De eerste mensen hadden beroepen die voorzagen in de eerste levensbehoeften van mensen. Schapen leveren melk, wol voor kleding, en vlees. Op de akker kun je allerlei gewassen verbouwen. Een bekend voorbeeld uit de Bijbel is graan voor ons dagelijks brood. Bijvoorbeeld tarwe en gerst.

Later komen er veel beroepen bij die niet aan landbouw verbonden zijn. Maar wat voor beroepen er later ook bijkomen, zonder eten en kleren kunnen we niet. Die basisbehoeften zien we ook in het Nieuwe Testament. De apostel Paulus zegt: “Wij hebben niets in deze wereld meegebracht en kunnen er ook niets uit meenemen. Wij hebben voedsel en kleren, laten we daar tevreden mee zijn.” (1 Timoteüs 6,7-8) Paulus zegt dat als begrenzing tegen onnodige luxe en tegen overdaad. Wees tevreden met genoeg.

Abel als herder en Kaïn als landbouwer, dat zijn twee basisberoepen aan het begin van de mensheid. In ons land vandaag is het beroep van boer vaak een ondergewaardeerd beroep. Maar de boer zal op deze aarde altijd nodig blijven. Dank God en bid God voor deze beroepsgroep. Dank en bid God voor een goede oogst. Bid voor een leefbare aarde. Voor een eerlijke voedselverdeling. Voor genoeg voor iedereen. En in dat alles: Bid dat we God als onze goede Herder zien, zoals Hij in Jezus naar ons toegekomen is. In onze diepste levensbehoeften voorziet Hij.