Als je mag kiezen wat kies jij dan: genade of waarheid? Het mooie is dat God komt met allebei: zijn waarheid over ons leven en dat in het licht van zijn genade. Dat is alles ontdekkend en tegelijk echt bevrijdend.

Gemeente waar Jezus zoveel van houdt, gasten en luisteraars,

Kunnen genade en waarheid samengaan?
Veel mensen denken: Als anderen echt alles van mij weten, zouden ze dan nog van me houden? Of naar zichzelf toe: als ze eerlijk naar hun eigen leven kijken, dan vinden ze het moeilijk om zichzelf te aanvaarden.

Ik heb gemerkt dat veel mensen zichzelf veroordelen. Daar ben ik ook goed in. Jezelf veroordelen komt in elk geval in ons land en onze cultuur veel voor. Misschien herken jij daar ook wel dingen van. Dat je van jezelf denkt of zegt: ‘Wat ben ik een slechte echtgenoot’. Of: ‘Ik ben een slechte moeder’. Of: ‘Met mij wordt het nooit wat’. En het is waar: Je zult echt fouten gemaakt hebben en maken. Maar je bent zo hard voor jezelf. Je kent geen genade.

Wat is het dan bijzonder hoe God de Heer naar ons toekomt als Hij zichzelf aan ons bekend maakt. God komt naar ons toe met genade en waarheid. God schrijft die genade en waarheid niet maar op een briefje. Of zoals ze dat vroeger deden op een stenen plaat. God doet nog meer: Hij tekent zijn genade en zijn waarheid uit in een mens van vlees en bloed. God stuurt zijn Zoon. Die wordt mens. En die is Gods genade en waarheid in eigen persoon!

Als God zo naar ons toekomt, dat is geweldig goed nieuws voor ons. In alles dat we verkeerd doen en dat ons bij de handen afbreekt. In onze fouten en tekorten. In waar je je schuldig over voelt en waar je je voor schaamt. Al die dingen hebben niet het laatste woord. Er is iets dat groter is. Er is iemand die groter is. Dat is God de Heer. En zijn Zoon Jezus.

Die God zoekt mensen op. De kleine mens. Opstandig naar God. Wegloper.
Met alles wat hij daardoor de vernieling in heeft gejaagd. Die God drukt zijn verloren zoon en dochter aan zijn hart. Hij ziet alles. Hij is zo eerlijk als het maar kan. En toch veroordeelt Hij ons niet.

Stel je voor dat die God aan ons geeft dat wij dat geloven. Dat we Hem vertrouwen als Hij er zo voor ons wil zijn. Stel dat Gods genade en waarheid in de persoon van Jezus in ons leven komen. Dat zou geweldig goed nieuws zijn.
Voor hoe wij met onszelf omgaan. En met elkaar. En met de mensen om ons heen.

–

Onderwerp: GOD SCHEPT DOOR ZIJN ZOON JEZUS GENADE EN WAARHEID.

God de Heer komt naar ons toe met genade en waarheid. Gelukkig komt Hij met ze allebei. Als wij genade en waarheid uit elkaar halen dan maken we ongelukken. Helaas zijn wij als mensen daar best goed in. Kijk maar wat er dan mis gaat.

Waarheid zonder genáde is oordeel. Stel dat je heel goed ziet wat de regels en de grenzen zijn. En dat je er op gespitst bent dat die grenzen niet overschreden worden. Je doet niks anders dan de grenzen bewaken. Wie de regels overtreedt die geef je ongenadig op de kop. Je bent alleen maar hard. Genade ken je niet. Van vergeving heb je nog nooit gehoord… Als je zo leeft dan wordt het leven één groot moeten. Wie zo is grootgebracht denkt slecht over zichzelf en alleen maar in termen van falen. Je mag geen fouten maken waar je dan van kunt leren. Er kan geen groei zijn. Je bloeit niet open als mens.

Genade zonder wáárheid is losbandigheid. Stel dat je alleen maar aardig en vriendelijk bent. Als mensen over je grenzen heen lopen, dan laat je dat gebeuren. Als je kinderen iets doen dat slecht voor ze is, dan zeg je er niets van. Je stelt ze geen grenzen. Je laat ze niet de gevolgen van wat ze doen onder ogen zien, want jij lost de boel wel voor ze op… Als je zo bent grootgebracht dan heb je niet geleerd voor jezelf te zorgen. Dan leer je ook niet van je fouten. Dan kun je geen verantwoordelijkheden aan. Er is geen richting in je leven.

–

De evangelist Johannes zegt dat Jezus komt met genade én waarheid. Die genade en waarheid zijn niet nieuw, alsof die er vroeger niet waren. Jezus komt van God. God de Heer is vol genade en waarheid. Dat was Hij in de tijd van het oude testament ook al. In het oude testament maakt God zich bekend als God vol goedertierenheid en betrouwbaarheid. Het woordpaar ‘genade en waarheid’ uit het nieuwe testament grijpt op terug op het woordpaar ‘goedertieren of genadig en waarachtig of trouw’ uit het oude testament.

Na de geschiedenis met het gouden kalf vraagt Mozes of hij Gods majesteit mag zien. Dat kan nooit, want bij zoveel waarheid kan Mozes nooit overleven. Toch mag Mozes God zien. Alleen dan, nádat God aan hem voorbij is gegaan.
Zeg maar van achteren. Terwijl God aan Mozes voorbijgaat roept Hij zijn eigen Naam uit. Hij zegt: “De HEER! De HEER! Een God die liefdevol is en genadig, geduldig, trouw en waarachtig, die duizenden geslachten zijn liefde bewijst, die schuld, misdaad en zonde vergeeft, maar niet alles ongestraft laat en voor de schuld van de ouders de kinderen en kleinkinderen laat boeten, en ook het derde geslacht en het vierde.” (Exodus 34,6-7) God is vol genade: Hij vergeeft onverdiend. God is vol waarheid: Hij stelt duidelijke grenzen.

–

God komt naar ons toe met genade en waarheid. Zo maakt Hij zichzelf bekend.
Eén manier waarop God zichzelf bekend maakte is door zijn geboden, Gods Thora of zijn levensonderwijs. Als God zich aan zijn volk verbindt dan geeft hij hen zijn geboden. Dat is pure gunst van God. Hij laat zien hoe het leven leefbaar is en blijft. Als je je aan zijn geboden houdt, dan heb je het goed samen. Gods leefregels zijn ook Gods grenzen: Als je hier tegen in gaat, dat betekent de dood. Omdat je daarmee bij Mij vandaan loopt en mijn orde niet in acht neemt. Dat gaat ten koste van je naaste en jouzelf.

De evangelist Johannes zegt: “Uit Jezus’ overvloed zijn wij allen met goedheid overstelpt.” Letterlijk staat daar: “Uit zijn volheid hebben wij allen ontvangen de ene genade na de andere.” De ene genade na de andere betekent niet dat Gods wet zonder genade is, en dat Jezus pas wel met Gods genade komt. Gods wet zelf was ook een deel van Gods genade.

Gods wet is niet genadeloos. Als ouders een hek om hun tuin zetten zodat kleine kinderen niet zomaar de straat op kunnen lopen, dan is dat een begrenzing uit liefde.
Gods wet is ook hierom niet genadeloos: in die wet gaat het juist om liefde, recht, barmhartigheid en trouw. Als Jezus komt laat Hij niet zien hoe slecht Gods wet is, maar hoe diep die gaat. Ook in Gods wet gaan genade en waarheid samen.

Gods wet is wel beperkt: God wet bezit geen reddende kracht. Gods wet laat zien hoe mooi God ons leven bedoeld heeft, maar Gods wet kan ons dat leven niet geven.

–

Maar toen gaf God zijn eigen Zoon. Dat is de volgende manier waarop God zich bekend maakte. God laat zijn genade en waarheid nog meer zien in zijn eigen Zoon.

“De Zoon van God die rust aan het hart van de Vader”, zegt Johannes. Letterlijk: aan zijn borst. Daarbij mag je denken aan hoe mensen in die tijd de maaltijd gebruikten. Dat deden ze terwijl ze aanlagen aan tafel. Op hun zij met het hoofd naar de tafel. Wie het dichtst bij de gastheer lag kon het meest vertrouwelijk met hem omgaan. Soms lag iemand met zijn hoofd aan de borst van de ander. Dat lezen we bijvoorbeeld van de evangelist en apostel Johannes. Bij Jezus’ laatste paasmaaltijd ligt Johannes aan Jezus’ borst.
Dát beeld gebruikt Johannes voor Gods Zoon Jezus. Die heeft de meest vertrouwelijke en intieme plek bij zijn Vader. Als iemand aan mensen kan laten zien wie God is, dan is Jezus dat. En omdat er geen mens is die ooit God heeft gezien, maar Jezus als enige wel, én omdat Jezus die intieme plek bij zijn Vader heeft, daarom kan alleen Jezus God aan ons bekend maken.

Jezus is meer dan Mozes. Jezus is meer dan de wet. *Dat Jezus meer is blijkt uit het getuigenis van Johannes de Doper. Hij roept uit dat Jezus al lang vóór hem bestond en dat Hij dus meer is dan Johannes de Doper zelf. *Dat Jezus meer is kun je ook zien aan de woorden die de evangelist Johannes gebruikt. Letterlijk zegt hij het volgende: “De wet is door Mozes gegeven, genade en waarheid zijn door Jezus geworden.”

Het gaat me om het woord ‘geworden’. Datzelfde woord lezen we in vers 3. Daar zegt Johannes over Gods scheppingswerk dit: “Alles is door Gods Woord ontstaan en zonder dit is niets ontstaan, [letterlijk:] van wat geworden is.” God schept. Hij laat dingen werkelijkheid worden. Dat deed Hij met het licht en met de bomen en de planten bijvoorbeeld. Maar als God zijn Zoon Jezus mens laat worden, dan schept Hij nóg iets. Door Jezus laat God genade en waarheid werkelijkheid worden.

God is vol genade en waarheid. Dat is Hij altijd al geweest. Gods wet getuigt daar ook van. Maar Gods wet kan dat niet aan mensen geven. Dat wij zelf ook vol genade en waarheid zijn. Maar nu stuurt God Jezus. Hij laat niet alleen Gods genade en waarheid zien, maar Hij is Gods genade en waarheid in eigen persoon. Hij is niet alleen Gods genade en waarheid zelf, maar Hij roept ze om er daadwerkelijk te zijn. God schept door zijn Zoon Jezus genade en waarheid.

–

Denk maar aan de geschiedenis van de overspelige vrouw. Een vrouw is op heterdaad betrapt in bed bij een man die niet haar eigen man is. Volgens de wet van Mozes moet die vrouw gestenigd worden. Wat zegt Jezus? De Joodse leiders vragen Hem dit om Hem te verzoeken. Dan kunnen ze Hem aanklagen. Zij ergeren zich eraan dat Jezus zondaren liefheeft. Terwijl Jezus toch zegt trouw te zijn aan de wet van Mozes. Wat wil Hij nu? Wil Hij de waarheid en een strenge handhaving van de wet óf wil Hij genade en een zachte behandeling van deze vrouw die gezondigd heeft?

Maar Jezus bukt zich en schrijft met zijn vinger op de grond. De joodse leiders dringen bij Hem aan om een uitspraak. Dan zegt Jezus iets heel opvallends: “Wie van jullie zonder zonde is, laat die als eerste een steen naar haar werpen.” Als Jezus dat gezegd heeft druipen ze één voor één af. Uiteindelijk staat alleen de vrouw nog voor Jezus. Jezus vraagt haar: “Heeft niemand u veroordeeld?” Zij antwoordt: “Niemand, Heer.” En Jezus zegt: “Ik veroordeel u ook niet, ga naar huis en zondig vanaf nu niet meer.”

Heeft Jezus nu gekozen voor genade alleen? Het klopt dat Hij de vrouw laat gaan zonder haar te veroordelen. Er waren geen aanklagers en geen getuigen meer, dus kon de rechtszitting helemaal niet doorgaan. Maar Jezus is ook duidelijk over waar ze de fout in ging. Hij stelt haar ook een grens: “Zondig vanaf nu niet meer.”

Jezus kiest voor genade en waarheid. Het mooie is: Jezus brengt Gods genade en waarheid in de praktijk! Jezus is niet gekomen om zondaars te veroordelen, maar om ze te redden. Deze vrouw krijgt een schone lei en mag in de naam van Jezus een nieuwe start maken.

Hoe kan Jezus dat nu doen? De waarheid is toch ook dat zonde bestraft moet worden? Precies daar ligt het geheim van de redding van mensen: Jezus was zelf helemaal zonder zonde. Hij is gekomen om de straf die wij verdiend hadden op zich te nemen en ons daarvan te bevrijden. Op die manier is God vol genade en waarheid tegelijk. De Rechter die het vonnis velt is de Redder die voor ons stierf op Golgota.

–

God geeft zijn Zoon die genade en waarheid schept. Wat betekent dat voor ons?

1 Het eerste is: oog in oog met Jezus kunnen wij open en eerlijk zijn over al onze fouten en tekorten. Jezus is niet gekomen om zondaars te veroordelen, maar om ze te redden. Dus ook ons! Als wij voor Hem staan, dan komen al onze zonden en tekorten aan het licht. Zo helder is Gods licht dat schijnt in Hem. Het onthult alles. Maar God doet dat niet om ons in ons hemd te zetten of nog erger, dat heeft Hij met zijn Zoon gedaan. Maar God doet dat om ons te bekleden met de rechtvaardigheid van Christus!

Als mensen zeggen: “Jij deugt niet”, dan is dat niet het laatste woord. Gód heeft het eerste en het laatste woord en Hij zegt: “Ik geef mijn Zoon Jezus om jou te redden. Door Hem ben ook jij mijn geliefde kind. Ik houd van jou en je bent kostbaar voor Mij.”
Als wij onszelf wegzetten met gedachten als ‘wat ben ik een slechte echtgenoot’, of ‘wat ben ik een slechte moeder’, dan komt Jezus alles in de juiste verhouding zetten. Hij is eerlijk over onze fouten en tekorten, maar Hij veroordeelt ons niet. Het oordeel dat heeft Hij namelijk gedragen toen Hij stierf aan het kruis.

De andere kant is er ook: Als wij zeggen: “Het maakt niet uit hoe ik leef, ik kan rustig doorgaan met doen wat God verboden heeft”, dan komt Jezus met zijn Geest. Hij wil ons niet alleen vergeven. Ja, Hij houdt zoveel van ons, dat Hij ons neemt zoals we zijn. En tegelijk houdt Hij zoveel van ons dat Hij ons ook nieuw gaat maken door zijn Geest. Hij leert ons grenzen stellen en grenzen respecteren. Hij leert ons graag Gods wil te doen. Niet alleen de regel van de buitenkant, maar die buitenkant vanuit de binnenkant van liefde, recht, barmhartigheid en trouw. Niet in een meedogenloos opgejaagd móeten, naar onszelf en naar de ander. Maar doordat Hij zelf in ons komt wonen en dat met alle plezier gaat doen.

Wees eerlijk en genadig. Ontvang Jezus. In Hem ontvang je Gods genade en waarheid voor jou. Hij kan jouw harde veroordelen van jezelf de baas. Hij kan wat hard in ons is zacht maken. Hij kan ons vertrouwen leren: ‘God weet alles van me en toch houdt Hij van me’. Hij kan ook je nonchalante houding de baas. Hij kan zijn vuur in ons leggen en aanwakkeren. Daarvoor gaf God Jezus.

–

De combinatie van genade en waarheid is voor ons vaak erg moeilijk. Wij schieten vaak heen en weer tussen keihard en veroordelend zijn aan de ene
kant of boterzacht en vergoelijkend zijn aan de andere kant. God is niet veroordelend en ook niet vergoelijkend. God is wel vol genade en waarheid.

Als wij eerlijk bij God komen helemaal zoals we zijn en niets van onszelf ontzien, dan zullen we het ervaren! Dan geven we God toegang tot de waarheid van ons leven. Dan kan Hij ons tot in onze diepste diepten genadig zijn. Als je dat ontvangt, dan heb je geen plezier meer in tegen God ingaan. Dan word je stil van verwondering. Dan maakt God je vrij. Vrij van het oordeel en vrij van graag tegen God ingaan.

Jezus zegt in Johannes 8 tegen zijn leerlingen: “Wanneer u bij mijn woord blijft, bent u werkelijk mijn leerlingen. U zult de waarheid kennen, en de waarheid zal u bevrijden.” Dat is dezelfde bevrijding, Gods zegen wanneer wij ons helemaal oprecht openen voor Hem. Ik mag echt bij Hem komen. Door Jezus. En bij Hem zijn! Welkom thuis, mijn kind. Dáárdoor geneest Hij mij en vernieuwt Hij mij!

Zo werkte het ook bij de vrouw die op overspel was betrapt. Met haar fouten kwam ze Jezus onder ogen. Bij Jezus als enige vond ze genádige ogen. Jezus zegt: “Ga heen en zondig niet weer.” Doordat ze haar waarheid onder ogen kon zien in zijn genadige ogen, juist daardoor ontving ze genezing en heelheid. Ook om vernieuwd verder te kunnen.

–

2 God geeft zijn Zoon die genade en waarheid schept. Dat betekent nog meer.
Hij maakt ons ook zo naar elkaar en naar de andere mensen om ons heen!

Gods genade en waarheid is vlees en bloed geworden in Jezus. Het wonder van God is: Gods genade en waarheid wil door Jezus ook vlees en bloed worden in ons. 1 Johannes 4,12 zegt: “Geliefde broeders en zusters, als God ons zo heeft liefgehad, moeten ook wij elkaar liefhebben. Niemand heeft God ooit gezien. Maar als we elkaar liefhebben, blijft God in ons en is zijn liefde IN ONS ten volle werkelijkheid geworden.”

Zie je hoe bijzonder het is? Niemand heeft ooit God gezien dan alleen zijn eigen Zoon die als vertrouweling aan zijn borst lag. Niemand kan God de Vader laten zien dan Gods eigen Zoon. Maar als wij die Zoon aannemen, dan gaat Hij dat ook laten zien door ons. God schept door Hem genade en waarheid. God maakt ons weer schepselen die zijn genade en waarheid laten zien. Zodat als jij ergens bent geweest mensen zeggen: Het is net alsof God bij mij was.

Niet dat wij nu al volmaakt zijn. We leven met vallen en opstaan. Maar toch zo dat door de genade van God stukjes van God door ons heen zichtbaar worden.

Weet je waarom ze dat dan zeggen? Ik proefde bij jou iets van God?
Dat is precies om datgene waarin God Gód is: omdat je bij jou eerlijk kunt zijn zónder dat je veroordeeld wordt.
Amen

Liturgie morgendienst:
Votum en groet
Zingen: Gereformeerd Kerkboek Ps.103: 1.2
Wet
Zingen: Gereformeerd Kerkboek Ps.103: 3.4.5
Gebed
Lezen: Johannes 8,1-11 Jezus komt met genade en waarheid naar een vrouw die overspel pleegde.
Zingen: Ps.25: 2.3.4 in de berijming van David Heek en René Barkema (www.levensliederen)
Tekst: Johannes 1,14-18
Preek
Gebed
Zingen: Gereformeerd Kerkboek Gez.174: 1.2.3 [Zo vriendelijk en veilig als het licht]
Dankgebed en voorbede
Collecte
Zingen: Gereformeerd Kerkboek Gez.69 [U heilig Godslam loven wij]
Zegen