Hoe komt het met de generaties na ons? Is er toekomst voor onze kinderen op aarde? Die vraag speelt niet alleen bij vragen rond de opwarming en de uitputting van de aarde. In de tijd van Elisa komen we haar ook al tegen.

Preek over 2 Koningen 2,19-22:

Gemeente waar Jezus zoveel van houdt, gasten en luisteraars,

Is er toekomst op aarde? Denk eens aan alles wat er stuk gaat. Door oorlogen. Door aardbevingen of orkanen. Denk aan alle milieuvervuiling. Aan de CO-2 uitstoot. Denk aan opwarming van de aarde. Zorgt juist die opwarming niet voor nog krachtiger natuurgeweld? Hoe komt het dan met ons en de generaties na ons?

In de tijd van Elisa heeft Jericho een probleem. Dat gaat ook over de toekomst. De toekomst van de stad. De oorzaak ligt bij Jericho in vervuiling: een verontreinigde waterbron en besmette akkers. Dat gaat ten koste van nieuw leven voor mens en dier. Zo kun je daar toch geen toekomst opbouwen?

God grijpt in. Hij geeft de stad weer toekomst. Daar gaat de preek over:
GOD GEEFT VIA ZIJN PROFEET ELISA DE STAD JERICHO WEER TOEKOMST.

–

We kijken eerst naar de achtergrond.
De gebeurtenis waar we naar kijken speelt zich af in Jericho. Denk niet: dat had net zo goed een andere stad kunnen zijn. Jericho kent een bijzondere geschiedenis. En er zijn parallellen tussen wat er vroeger rond Jericho gebeurde en wat Elisa daar in zijn tijd doet. Dat geeft aan dit gebeuren op deze plek een extra betekenis.

Elisa is de opvolger van Elia. Eerst is hij de dienaar van Elia. Daarna wordt hij profeet voor Elia in de plaats. Zo ging het vroeger ook met Jozua. Eerst is hij de dienaar van Mozes. Daarna volgt hij Mozes als leider op. In de geschiedenis van Elisa die Elia opvolgt zitten parallellen met de geschiedenis van Jozua die Mozes opvolgt. Met dingen die zich herhalen. En ook dingen die veranderen.

Denk aan Jozua en Jericho. Jozua leidde Gods volk het beloofde land binnen. Eerst gingen ze door de Jordaan. Met droge voeten. Daarna namen ze Jericho in. Ze sloegen de stad met de ban. Jozua sprak een vervloeking uit. Hij zei: “Vervloekt voor het aangezicht van de Heer is de man die het waagt deze stad, Jericho, weer op te bouwen. Hij zal de fundamenten leggen ten koste van zijn oudste zoon en de poortdeuren bevestigen ten koste van zijn jongste zoon.”

In de tijd van koning Achab van Israël treedt deze vloek in werking. Het boek Koningen zegt: “In de tijd van Achab werd Jericho weer opgebouwd door Chiël uit Betel. Ten koste van zijn oudste zoon, Abiram, legde hij de fundamenten, en de poortdeuren bevestigde hij ten koste van Segub, zijn jongste zoon, zoals de HEER bij monde van Jozua, de zoon van Nun, had voorzegd.”

Bij de herbouw van Jericho gaat het niet over het wónen in Jericho. In de tijd van de rechters en in de tijd van koning David was Jericho ook bewoond. De vervloeking van Jozua gaat blijkbaar speciaal over het herbouwen van de muren en de poorten.

Denk nu aan Elisa en Jericho. Elisa gaat over het droge door de Jordaan. Hij vestigt zich in Jericho. Het water van de stad is verontreinigd. De gevolgen zijn dodelijk. Het water veroorzaakt dood en misgeboorten. Als een vloek. God heft door Elisa die verontreiniging op. God schept nieuwe hoop voor Jericho. Er is weer toekomst voor onze stad: we kunnen hier weer veilig wonen. Wij en de generaties na ons.

Via Jericho mogen we ook verder kijken! De hele áárde lijdt onder dood en verderf. Heeft God ook hoop voor de áárde en de mensen die daarop wonen? Als we kijken naar wat God in Jericho doet dan krijgen we daar ook zicht op!

–

Waardoor is de toekomst voor de stad verstoord?
Het zit in het water. Niet het water van de Dode Zee ten zuiden van Jericho. Ook niet het water van de Jordaan ten oosten van Jericho.
Het is het water van de stadsbron. Die bron is belangrijk. De hele stad is er afhankelijk van. De inwoners gebruiken het water uit die bron als hun drinkwater. Ze geven ook hun vee ervan te drinken.
Het land is ook aangetast. Zeg maar de landbouwgrond. Misschien gebruikten ze dat water uit de bron voor irrigatie van het land. Het kan ook zijn dat niet alleen de bron is verontreinigd, maar ook het grondwater in de omgeving.

Sinds 1958 wint Shell olie in Nigeria. In de plaats Bodo lekten in 2008 duizenden vaten olie de natuur in. Uit rivieren verdween alle leven. De bevolking gebruikt het water. Onder andere als drinkwater. Maar het is besmet met kanker-verwekkende stoffen. Wat zijn de gevolgen? Ziekte, honger en dood.

In Jericho maakt het verontreinigde water ook slachtoffers. Het veroorzaakt misgeboorten. Denk aan miskramen: als een zwangerschap spontaan afbreekt in de eerste 16 of 20 weken. Misgebóórten is breder: ook als een kindje van meer dan 20 weken komt te overlijden. Of als er misvormingen zijn.
Er staat geen beperking bij. Blijkbaar zijn die misgeboorten onder mens én dier. Dat is een ernstig probleem, want daarmee staat de toekomst van de stad op het spel. Het leven gaat er aan. Vooral het jonge leven. Wat de ménsen betreft: hier is geen plek voor nieuwe generaties. Hier moet je niet wonen als startend stel en gezin.

Het water in de bron is niet per se bedorven door de vloek die Jozua lang geleden uitgesproken heeft. Dan zou dit probleem al eeuwen spelen. Dan had je niet verwacht dat hier nu nog mensen zouden wonen. Het water kan ook door andere oorzaken vervuild zijn.

Toch zijn er parallellen met de geschiedenis van Jericho. Ook op het punt van de kínderen die getroffen worden.
Als Chiël uit Betel de muren en de poorten van de stad herbouwt dan kost hem dat zijn kinderen. Hij legde de fundamenten ten koste van zijn oudste zoon en de poortdeuren ten koste van zijn jongste zoon. Je kunt dat ook zo uitleggen dat het hem ál zijn zonen kostte: gedurende de bouw stierf de oudste tot en met de jongste.
Met Elisa zijn we weer in Jericho. En weer zijn het speciaal de kinderen die worden getroffen. Vooral de kinderen die nog geboren moeten worden. Onze hoop en onze toekomst. Als het zo door gaat verdwijnt Jericho weer van de kaart. Niet maar de stad, maar de hele bevolking ervan.

Het probleem zat in Jericho in het water en in de grond. Vandaag zijn er nog steeds steden en dorpen waar mensen zich zorgen maken over hun voortbestaan. Achter die zorgen kunnen verschillende oorzaken zitten. Oorlogsgeweld. Vervuiling van het water en de grond. Maar ook extra risico’s door aardbevingen of orkanen. Wil er toekomst zijn, dan moeten de oorzaken aangepakt worden. Niet overal kunnen wij daar iets aan doen! Als je stad boven een breuk in de aardkorst ligt bijvoorbeeld. Of als jij woont in een orkaangevoelig gebied. Andere oorzaken kunnen we wel een beetje of meer aanpakken. Stop het vechten. Pak milieuvervuiling aan. Doe iets aan het boren naar gas.
Kunnen we nog meer doen? Laten we kijken hoe het verder gaat met Elisa.

–

Wat doet Elisa om het water gezond te maken?
Elisa vraagt een nieuwe schaal met zout er in. Een nieuwe schaal: voor profetische handelingen in de Naam van God neem je geen gebruikte voorwerpen. Zout is bederfwerend. Natuurlijk kan een beetje zout het probleem niet oplossen. Wat Elisa doet is een symbolische handeling als profeet in de Naam van God.

Elisa gaat naar de bron. Letterlijk de uitgang van het water. Waar het de grond uitkomt. Daar kiepert hij het zout uit die schaal in. Hij hoeft niet de hele omgeving langs om al het grondwater te saneren. De aanpak in de bron is voldoende. De bron vertegenwoordigt al het verontreinigde water én land.

Elisa komt met een woord van de Heer! Hij zegt: “Dit zegt de Heer: Hierbij zuiver Ik dit water. Het zal geen sterfgevallen of misgeboorten meer veroorzaken.” Het water wórdt gezond!
Het geheim van het wonder zit in het Woord van God. Elisa handelde op gezag van God. God de Heer is degene die geneest. Zoals vroeger God door zijn dienaar Mozes het bittere water van Mara gezond maakte en het volk Gód erkende als hun Geneesheer.

Jaren later stelt een schrijver het boek van de Koningen samen. Hij zegt: “Tot op de dag van vandaag is het water gezond.” Het herstel is dus in de kern, volledig en voorgoed.

Dat is mooi voor Jericho. Echt een wonder. Maar wat hebben wij en al die andere plaatsen daar aan? Er zijn toch heel veel plaatsen op aarde die niet veilig zijn voor kinderen en komende generaties? God heeft Jericho echt geholpen met dat wonder.
Maar hoe zit het met de vloek die op de áárde ligt dan? De aarde is vervuild. Denk aan milieurampen, oorlogen, chemische wapens en alle gevolgen die daarbij horen.
Voor een hele áárde die weer heel is en gezond en waar kinderen veilig geboren kunnen worden en opgroeien is een groter wonder nodig. Heeft God dáár ook een oplossing voor?

Het antwoord is ja. Maar dan moet je wel bereid zijn om te gaan naar de bron.
Die vervuilde aarde heeft ook een bron. De diepste bron daarvan is dat wij als mensheid bij God vandaan gelopen zijn. God is de bron van leven. Als je bij God vandaan gaat, dan loop je regelrecht in de armen van de dood. Daar is het bederf begonnen. God laat ons zien dat voor ons de grote vraag is hoe wij weer léven vinden. Het leven van Hem die ons gemaakt heeft. Het leven mét Hem die ons gemaakt heeft. Daarvoor moeten we bevrijd worden uit de greep van de dood. Als diepste uit de greep van het los van God zijn. Maar tegen de dood is geen kruid opgewassen. Ook geen zout. Ook geen mens. Behalve één mens!

God stuurde zijn Zoon. Hij liet Hem mens worden. Jézus ging voor ons dwars door de dood en het van God verlaten zijn. Daarmee pakte God door Jezus het kwaad aan tot in de wortel. Jezus versloeg de dood van binnen uit.

Jezus noemt zichzelf het water van het leven. Iedereen die zijn vertrouwen op Hem stelt en die Hem ontvangt zal nooit meer dorst hebben en voor altijd leven. Leven in de volle zin van het woord. Er ís dus herstel mogelijk voor de bevolking van de aarde. Weer toekomst voor ons en onze kinderen. Dat herstel krijg je via Jézus.

Niet alleen voor ménsen is er herstel mogelijk. Jezus is in een beeldspraak ook het zout van de aarde. In zijn herstelwerk neemt Jezus ook de áárde mee. Als Jezus terugkomt dan zal God de aarde radicaal vernieuwen. God haalt alle bederf er uit. Er zal alleen maar heelheid zijn.

Wil jij toekomst hebben? Op een aarde waar geen bederf meer is? Déze aarde totaal vernieuwd, met de hemel op aarde? Vertrouw dan nu en voortaan op Jezus.

–

We gaan terug naar Elisa. Wat zijn de gevolgen van het wonder?
Als bronwater en grondwater verontreinigd worden dan vergiftigen zij langzamerhand de grond en alles wat daar groeit. Ook mensen en dieren die van dat bronwater drinken. In Jericho is deze verontreiniging uitgegroeid tot een ernstig probleem: het water veroorzaakt dood en misgeboorten.

Als God het water gezónd maakt, wat merk je dáár dan van?
Weet je nog van Mozes bij Mara? Bij Mara merkten ze het aan de smaak van het water. Eerst smaakte het bitter, daarna niet meer. Bij Jericho staat niks over een slechte smaak of kleur van het water. Alleen over de gevólgen van de verontreiniging. De mensen zullen in het begin niet de link gelegd hebben tussen dat water en de misgeboorten. Maar die misgeboorten vielen wel steeds meer op. Na verloop van tijd zullen ze de oorzaak ontdekt hebben: het komt van het water uit de bron.

Als dat water weer gezond is dan wil dat niet zeggen dat ze dat meteen merkten. Er staat niet: “De mensen knielden voor God de Heer en ze loofden Hem.” Er staat wel een melding van de schrijver van dit boek. Dat is een melding van járen later. Elisa staat hier aan het begin van zijn loopbaan als profeet. Hij is zeker 50 jaar profeet van de Heer geweest. Pas ná zijn dood is dit boek geschreven en samengesteld. Achteraf kan de schrijver melden: het water is gezond geworden en is dat nog steeds.

Blijkbaar wordt de uitwerking van dit woord van God niet meteen zichtbaar op dat moment. Blijkbaar kan God beloften geven waarbij Hij jou vraagt om Hem te vertrouwen. Dat Hij echt zal doen wat Hij heeft beloofd. Ook al zie je en proef je het niet meteen.

Na de profetische woorden van Elisa werden er nog steeds kinderen in Jericho geboren. Hoe ging dat voortaan dan? Dat kan op twee manieren.
1] De mensen hadden tot nu toe van het verontreinigde water gedronken. Als de besmetting daarvan langzaam uit hun lichaam moest verdwijnen, dan was het een geleidelijk proces: Steeds meer viel op hoe vaak het goed ging.

2] Het kan ook anders gegaan zijn. God zei: “Hierbij zuiver Ik dit water. Het zal geen sterfgevallen of misgeboorten meer veroorzaken.” Letterlijk staat er: “Ik heb dit water gezuiverd.” God kan ook vanaf nu het water verbieden nog langer schadelijke effecten te hebben. Niet alleen het water dat nu in de bron zit. En in de grond, want de bron vertegenwoordigt ook de grond. Maar ook het al gedrónken water. Dan is het herstel nog radicaler: wie ervan gedronken heeft zal per diréct er geen schade meer van ondervinden!

Als ik lees hoe krachtig het er staat, dan denk ik aan het laatste. Daar wordt de kleur of de smaak van het water niet anders van, dat merkten ze niet, maar wel de effecten. Dan zijn er vanaf dat moment geen misgeboorten meer als gevolg van dat wáter.

Dat wil niet zeggen dat er nooit meer misgeboorten waren in Jericho. Voor misgeboorten konden ook andere oorzaken zijn dan dat vervuilde water. De teller kwam niet op nul. Ook niet in andere steden en dorpen. Net zoals wij vandaag met de diepe pijn daarvan geconfronteerd kunnen worden. Miskramen of misgeboorten. God weet hoe diep het gaat als je je kind verliest!

Toch is het wonder van Jericho een teken. God neemt de vloek weg. God maakt weer ruimte voor zegen. Dat is wat God voor ogen staat: Hij wil dat wij leven en bloeien en toekomst hebben! Niet alleen de mensen in Jericho, maar wij allemaal.

God geeft dat teken van Jericho midden op een aarde vol gebrokenheid en leed. Als een baken van hoop. God zegt: Vertrouw op Mij, dan neem Ik je dwars door alles heen mee naar de nieuwe aarde waar geen dood meer zal zijn, geen jammerklacht en geen pijn.

–

Verlang jij naar toekomst? Wil je leven? Niet maar even op deze aarde, maar voor altijd? Zoek je het leven ook voor komende generaties? Laat God jouw vertrouwen in Hem dan sterker maken mee door dat wonder van Jericho.
En niet alleen door het wonder van Jericho. Maar vooral door het wonder van Jezus, het zout van de aarde en het water des levens.

Als je op Hem vertrouwt dan is er nóg een gevolg. God leerde Elisa vertrouwen op Hem. Daardoor kon God Elisa gebruiken om aan mensen in nood het goede te geven. Zo wil God ook jou en mij gebruiken. God stuurde Jezus. Jezus wil je leven vervullen. God geeft je zijn heilige Geest. En dan stuurt God ook jou er op uit. En jij mag midden in de gebrokenheid op deze aarde het leven van God aan mensen doorgeven.

Hier zijn we Heer.
Kom binnen door de scheuren van ons gebroken bestaan.
En zend ook ons.
Amen

Liturgie één dienst met maaltijd en avondmaal:
Votum en groet
Zingen: Gereformeerd Kerkboek Ps.65: 1
Wet
Zingen: Gereformeerd Kerkboek Ps.65: 2.3.6
Gebed
Lezen: Jozua 6,15-20
Lezen: 1 Koningen 16,34
Lezen: Johannes 4,10-14
Zingen: Liedboek voor de Kerken Gez.75: 3.5 [uit: U kennen uit en tot U leven]
Tekst: 2 Koningen 2,19-22
Preek
Zingen: Liedboek voor de Kerken Gez.332: 1.2.3.4.5.6 [Heer Jezus, Gij die als een kind]
[op de melodie van Gereformeerd Kerkboek Gez.103 O Schepper Geest]
Dankgebed en voorbede
Collecte 1: kerk
Zingen: Gereformeerd Kerkboek Gez.141: 1.2.3 [Dank, dank nu allen God]
Maaltijd
Zingen: Evangelische Liedbundel 403: 1.2.3.4.5.6 [De aarde is vervuild]
Lezen formulier 3 Instelling, Christus gedenken, één zijn, verwachten
Gebed
Collecte 2: avondmaalscollecte voor de diaconie
Zingen: Gereformeerd Kerkboek Gez.76: 1
Opwekking
Viering
Zingen: Gereformeerd Kerkboek Gez.76: 2
Dankzegging
Dankgebed
Zingen: Gereformeerd Kerkboek Gez.111 [Jezus leeft in eeuwigheid]
Zegen