Is God een God die zwijgt of een God die spreekt? Was Hij alleen vroeger God die spreekt of vandaag ook nog? Kunnen wij Hem ook horen? Wat is daarvoor nodig? Hoe kunnen we daar in groeien?
Preek over 1 Samuel 3
Gemeente waarvan Jezus zoveel houdt, gasten en luisteraars,
Jongens en meisjes, er is een verschil tussen horen en luisteren. Als ik iets hoor dan kan het langs me heen gaan: Oh ja, dat heb ik wel gehoord, maar ik heb er niet bij stilgestaan. Maar als ik luister, dan spits ik mijn oren. Dan zet ik mijn oren open en word me bewust van wat ik hoor.
Van alle dingen die jij hoort kies je dingen uit waar je wel en waar je niet naar luistert.
-Als je ouders zeggen: “Kom je afwassen?”, dan kun je kiezen daar niet naar te luisteren. Ook al zit je naast ze. Waarom niet? Daar heb ik geen zin in.
-Als je ouders zeggen: “Wil je een ijsje?”, dan kies je waarschijnlijk om wel te luisteren. Ook al zit je verderop. Waarom luister je nu wel? Een ijsje vind ik lekker. Waar je naar luistert dat interesseert je. Dat boeit je.
Maar als je ouders helemaal niks zeggen (Wil jij de afwas doen?) of laten zien (ijsje!), dan weet jij ook nergens van!
Zo geldt het ook bij God. *Als je nooit van God gehoord hebt, hoe kun je Hem dan ooit beter leren kennen? *En als God zelf niet praat en niks tegen jou zegt of niks aan jou laat zien, dan vált er voor jou niks te luisteren en te kijken.
Het mooie is: God laat wel van zich horen. En Hij wil ons leren luisteren naar Hem. Maar dan moet je natuurlijk wel je oren open zetten. Dat is wat wij nodig hebben: stil worden en luisteren!
Thema: GOD LAAT VAN ZICH HOREN!
1 Waar zijn de woorden van de Heer?
2 Hier is de Heer die spreekt!
3 God spreekt via zijn oordeel over het huis van Eli.
4 God spreekt via zijn profeet Samuël.
–
God laat van zich horen.
1 WAAR ZIJN DE WOORDEN VAN DE HEER?
Hebt u, heb jij God wel eens horen praten? Veel van ons hebben God nog nooit horen praten. Misschien zou je het wel graag willen! “Zou God maar eens iets tegen mij zeggen. Dat zou gaaf zijn. Dan zou ik veel eerder op Hem vertrouwen. Maar ik heb nog nooit iets van Hem gehoord.”
Praat God eigenlijk wel tegen ons? Is dat niet iets van vroeger alleen? Weet je wat heel belangrijk is in de Bijbel? Dat is dat de Bijbel over God zegt: God is een God die spreekt! Als je het verschil wilt weten tussen aan de ene kant God die ons gemaakt heeft en aan de andere kant alle goden die wij gemaakt hebben, dan springt dit er echt uit: áfgoden hebben wel een mond, maar er komt geen boe of bah uit hun keel, maar Gód is een God die spreekt!
Maar dat was God niet alleen vroeger. Dat is Hij vandaag nog steeds. God is niet nadat Jezus kwam veranderd van een God die spreekt in een God die niet spreekt. God spreekt nog steeds. Dat is nog steeds een heel belangrijke eigenschap van Hem.
Ik lees een stukje uit de Bijbel. Johannes 10,1-6. […]
God is God die spreekt. Jezus is ook God die spreekt. De Bijbel zegt: deze Jezus is gisteren, vandaag en voor altijd dezelfde! Wij kunnen zijn stem leren kennen om Hem te volgen.
Maar hoe zit het dan in 1 Samuël 3,1? Daar staat toch maar: “Er klonken zelden woorden van de Heer en er braken geen visioenen door.” Waar zijn dan de woorden van de Heer? Is Hij nu een God geworden die zwijgt?
Sommige mensen zeggen: Je moet niet denken dat God vandaag nog spreekt. Of dat het jou ook kan gebeuren. Kijk maar in vers 1. Daar staat toch dat God zelden spreekt? Maak je dus niet wijs dat God iets tegen jou zal zeggen.
Maar let dan goed op. Er staat wel dat God zelden sprak, maar dat was in die tijd. Dat zegt niks over vandaag. En ga dan ook na waaróm God in die tijd zelden iets van zich liet horen. Dat was omdat Samuel leefde in de donkere richterentijd. Dat was een tijd waarin iedereen van Gods volk deed wat hij zelf wilde. Gods kinderen hadden niks op met God. Ze luisterden alleen maar naar zichzelf.
Kijk en dat geldt vandaag ook nog: Als jij denkt: Ik weet het beter, ik maak zelf wel uit wat goed is, ik heb aan God geen boodschap, dán moet je niet verbaasd zijn als je nooit iets van God te horen krijgt. Dat maak je er dan zelf naar.
God kan je daar ook aan overlaten en uiteindelijk ervoor kiezen zelf ook het zwijgen ertoe te doen voor een bepaalde tijd. Maar als Hij zich niet laat zien en zwijgt, dat is altijd begonnen met dat wij niet wilden.
Maar weet ook dit: zo heeft God het niet gemaakt. Dat is niet zijn bedoeling met u en jou en mij. Wat in 1 Samuel 3,1 staat, dat is niet normaal, maar abnormaal. Normaal is dat er levend contact is tussen God en jou. Psalm 25,14 zegt: “De HEER is een vriend van wie Hem vrezen, Hij maakt hen vertrouwd met zijn verbond.” Zo wil Hij met ons omgaan: als heilige God heel dichtbij ons, en wij vol ontzag en vertrouwen heel dicht bij Hem. In een levende omgang en ontmoeting.
–
God laat van zich horen.
2 HIER IS DE HEER DIE SPREEKT.
Weet je wat het mooie is in ons hoofdstuk? Dat is dat God van de abnormale situatie weer een normale situatie maakt. God gaat de orde herstellen. In het begin van hoofdstuk 3 klinken zélden woorden van de Heer en breken zélden visioenen door. Maar aan het eind van hoofdstuk 3 komt God váák en laat Hij váák van zich horen! Kijk, daar zie je wat God met ons voor ogen staat!
In het vorige hoofdstuk was sprake van corrupte priesters van de Heer. Zij waren de verbindingsmannen tussen God en zijn volk. Maar zij bevorderden de verbinding tussen het volk en God de Heer niet, maar ze verstoorden die juist. Logisch dat het zo’n geestelijk schrale tijd was. Maar God gaat ingrijpen. Hij herstelt het contact. Dat is echt onverdiend.
God komt bij Samuel en roept hem. In het heiligdom staat een zevenarmige lampenstandaard, de menora. God heeft in zijn wetten gezegd dat die lamp de hele nacht voor Hem moest blijven branden (Ex.27,21). De priester moest elke morgen de lampen weer in orde brengen, en ze elke avond dan weer aansteken (Ex.30,7-8). Blijkbaar zat er precies genoeg olie in om de hele nacht te branden en gingen de lampen als het ochtend werd uit. Als God de Heer Samuël roept is de lamp bijna uit. Het is tegen de ochtend.
Dat is een mooi moment waarop God verschijnt. Je mag daar ook een symbolische hint in lezen: Gods lamp was daar en Gods ark was daar. Allebei teken van Gods aanwezigheid. Maar zijn stem had al lange tijd niet geklonken. Had de Heer genoeg van zijn volk en was Hij vertrokken? Nee, er breekt een nieuwe dag aan: God komt en Hij spreekt.
Samuël had de Heer nog niet leren kennen. Hij had wel een gelovige opvoeding gehad. Van zijn moeder vooral in zijn jongste jaren. Van de priester Eli. Ondanks zijn zwakheden heeft Eli toch Samuël opgeleid voor zijn taak. Maar de Heer was nog nooit aan Samuël verschenen. Samuël had nog nooit met zijn eigen oren de stem van de Heer gehoord. Samuël had daar nog geen ervaring mee. Dat hij denkt dat Eli hem roept, wordt hem dan ook niet verweten.
Dat kan voor jou ook gelden. Als jij nooit geleerd hebt dat de Heer geen sprookje is maar echt, en dat Hij vandaag dezelfde is als vroeger en als straks, en dat Hij God is die spreekt, hoe kun je dan in Hem geloven? En als jou nooit is verteld op welke manieren God spreekt, hoe kun je daar dan ooit voor open staan? Dan verwacht je Hem ook niet op die manier. Paulus zegt het zo in Romeinen 10: “Hoe kunnen ze in Hem geloven als ze niet over Hem hebben gehoord?” Als je het niet geleerd hebt valt het je niet te verwijten. Maar zorg dan wel dát je het leert wie God is en hoe Hij spreekt. En ga luisteren.
Na drie keer dringt tot Eli door wat er echt aan de hand is. Samuël heeft niet gedroomd. Hij is echt geroepen. Het was de Heer die hem riep.
“Het is de Heer!” Opeens lijkt het of Eli zich alles weer herinnert van hoe het vroeger was. Hoe hij zelf heeft geleerd te reageren op Gods stem. Hoe hem dat is voorgedaan toen hij nog een kleine jongen was. Hij haalt alles op uit zijn herinnering en hij geeft Samuël instructies voor wat hij moet doen.
Spreek Heer, uw dienaar luistert. Als de Heer voor de 4e keer komt, dan staat Samuël voor Hem open. “Spreek, uw dienaar luistert.” Als je dat zegt en je meent het, dan word je stil en je wacht… Wil jij ook leren meer te luisteren naar de Heer? Laat dit dan je houding zijn. Een houding van: Opkijken naar de Heer. Luisteren naar Hem. En gaan waar Hij je stuurt.
Wil jij graag iets van God hóren? Dan is dit een beginkeuze: dat je wilt luisteren naar Hem. De andere geluiden uit. Stil Worden. Luisteren. Wat een klus voor ons!
Jezus zegt het in de brief aan de gemeente van Laodicea op deze manier: “Ik sta voor de deur en klop aan. Als iemand mijn stem hoort én de deur opent, dan zal ik binnenkomen, en we zullen samen eten, ik met hem en hij met mij.” Jezus klopt en jij moet open doen! (Openbaring 3,20)
Daarvoor is nodig dat je God vraagt om een hart dat luisteren kan. Dat hebben wij van onszelf niet, maar dat moet God ons geven. God belooft zo’n hart aan jou. God zegt via zijn profeet Ezechiël: “Ik zal jullie een nieuw hart en een nieuwe geest geven, ik zal je versteende hart uit je lichaam halen en je er een levend hart voor in de plaats geven. Ik zal jullie mijn geest geven en zorgen dat jullie volgens mijn wetten leven en mijn regels in acht nemen.” (Ezechiël 36,26-27)
Dat is de beginkeuze. Dat je knielt en tegen God zegt: “Heer, geef mij een hart dat kan luisteren.” En daarna begint het pas. Daarna geeft God jou tijd om zijn stem te leren kennen. En Jezus’ stem. Daar mag je in groeien. Met vallen en opstaan.
–
God laat van zich horen.
3 GOD SPREEKT VIA ZIJN OORDEEL OVER HET HUIS VAN ELI.
God zegt: “Nu is het de tijd. Nu komt wat ik Eli door mijn godsman heb laten aanzeggen uit.” De mensen hun oren zullen ervan tuiten. Zoals heel Israël eerst klaagde over het wangedrag van de zonen van Eli, zo zal heel Israël binnenkort getuige zijn van Gods oordeel over het huis van Eli.
Gods oordeel staat onherroepelijk vast. Blijkbaar kent God ook grenzen en heeft Hij een streep getrokken: tot hiertoe en niet verder. Maar vaak zegt God toch het oordeel aan juist om mensen nog tot berouw te bewegen? Krijgt Eli geen kans meer? Als hij van Samuël hoort wat God zei, dan kan hij toch alsnog op zijn knieën gaan, schuld belijden, zijn beide zonen afzetten, schoon schip maken en een vasten uitroepen?
Als Eli dat gedaan had, dan had God echt nog anders kunnen doen. Hij zegt zelf dat Hij graag vergeeft. Maar Eli reageert niet op die manier. Hij laat alles zo als het is. Dat blijkt in het vervolg. Zo bekrachtigt hij zijn eigen vonnis.
God laat van zich horen. Via zijn oordeel over het huis van Eli. Je zult maar Samuël geweest zijn. Dan ga je luisteren naar de Heer, en dan hoor je dit! Dáár zat Samuël toch niet op te wachten? Weet je: als je naar God luistert, dan kun je nooit van tevoren invullen wat Hij gaat zeggen. Als je dat wel doet, dan luister je bij voorbaat al niet meer naar Hém, maar alleen naar jezélf. God is vrijmachtig. Hij zegt wat Hij heeft besloten te zeggen. Hij is de baas over de woorden die Hij gebruikt en de dingen die Hij aanzegt. Hij is rechtvaardig. Er zal geen zondig woord uit zijn mond komen.
Als je luistert naar God, wees dan bereid echt te luisteren. Dring Hem niet jouw boodschap op! Leg Hem niet jouw woorden in de mond! Probeer het niet mooier, eleganter of aantrekkelijker voor de mensen te maken. Maar luister naar Hem. Wees stil en wees vervuld van ontzag. En handel naar wat Hij jou gezegd heeft als Hij je opgedragen heeft iets te doen.
–
God laat van zich horen.
4 GOD SPREEKT VIA ZIJN PROFEET SAMUEL.
Samuël groeit verder op. Hij wordt niet alleen meer volwassen, maar hij groeit ook in leven met de Heer, in een vertrouwde respectvolle omgang.
De Heer spreekt blijkbaar vaker tot Samuël. Hij brengt ook alles in vervulling wat Hij door Samuël laat zeggen. Maar dan is Samuël echt een profeet van de Heer! God had immers gezegd: “Hieraan herken je een profeet als profeet die Ik zend, als uitkomt wat hij jullie namens Mij zegt.” (Deut.18,21-22) Juist doordat de Heer die dingen ook in vervulling laat gaan komt Israël tot het besef dat Samuël een profeet van de Heer is.
En wat gebeurt er? Ze gaan weer God zoeken. Was het eerst zo dat de mensen het offer gering achtten, vanwege het wangedrag van Eli’s zonen, nu is het zo dat ze weer komen, omdat God tóch in Silo is, Hij spreekt via Samuël. Wat mooi dat die beweging van het volk naar de Heer weer op gang komt!
In de jaren daarna blééf de HEER in Silo verschijnen. Hij maakte zich daar aan Samuël bekend door het woord tot hem te richten. Wat een opening en een uitzicht horen we hier na het donkere begin van dit hoofdstuk en van dit boek! Eerst waren woorden en visioenen van de Heer schaars, maar nu begint het anders te worden: de Heer laat weer van zich horen. Hoe kan dat? De Heer heeft hier een man neergezet die graag Hem dient, die bereid is naar Hem te luisteren, die graag zijn woorden aan de mensen doorgeeft.
God doet wat Hij zegt. Die oude belofte van God in Deuteronomium 18: “Ik zal in hun midden profeten laten opstaan zoals jij”, die maakt Hij waar. God geeft Samuël. God geeft na Samuël ook nog andere profeten. Hij blijft komen. Maar dat is nog niet alles. Hoe waar Deuteronomium 18 is dat zien we pas echt als God zijn eigen Zoon naar de aarde stuurt. Jezus Christus. Hij is onze hoogste Profeet en Leraar. Hij spreekt Gods woorden. Jezus zelf zegt in Johannes 5: “Ik kan niets doen uit mezelf. Ik spreek namens mijn Vader. Ik doe het werk dat Hij Mij heeft opgedragen om te doen. Mozes heeft al over Mij geschreven.” Jezus is bij uitstek de beloofde profeet van Deuteronomium 18.
Weet je wat heel mooi is? Wij leven in de tijd van het nieuwe testament. In de tijd van het oude testament sprak God via tussenpersonen. Bijvoorbeeld Mozes, Samuël en andere profeten. Zij gaven Gods woorden aan het volk door. Maar Jezus is gekomen, gestorven en opgestaan en naar de hemel gegaan en het is Pinksteren geweest. God maakt dat er mensen zijn die zich aan Hem toevertrouwen. Hij geeft hen allen een nieuw hart. Niet meer een hart van steen dat niet kan luisteren, maar een hart van vlees dat wel kan luisteren. Zo maakt God ook jou, verbonden als je bent met Jezus!
Maar dan kun jij ook zijn stem horen! Ook jij krijgt de taak om wat je van Hem ontvangen en geleerd hebt door te geven. In je woorden en in je daden. In je hele leven. Verbonden met Jezus zijn wij vandaag állen profeten! Hoera voor de Heer! Als er één tijd is waarin Gods stem weer kan klinken, dan is dat vandaag, in de tijd van de Geest en de Heer Jezus.
Nog één ding: Op welke manieren spreekt God vandaag? Kan God ook vandaag nog in dromen en visioenen spreken? Dat kan Hij zeker. Het is immers Pinksteren geweest. De profeet Joël heeft gezegd: “Daarna zal zich dit voltrekken: Ik zal mijn Geest uitgieten over al wat leeft. Jullie zonen en dochters zullen profeteren, oude mensen zullen dromen dromen, en jongeren zullen visioenen zien; zelfs over slaven en slavinnen zal ik in die tijd mijn Geest uitgieten.” (Joël 3,1-2) Op de Pinksterdag roept Petrus: “Eindelijk, nu is het zover! Dit is waar we allemaal naar hebben uitgezien. En Hij vertelt van Gods grote daden in Jezus.” (Handelingen 2,16)
God is geen God die zwijgt, maar God die spreekt. De belangrijkste manier waarop God spreekt is door de Bijbel. De Bijbel is het Woord van God!
Misschien denk je: Ja, dat wist ik al lang. Maar dan wil ik er nog iets bij zeggen.
*Als jij de Bijbel pakt, dan gaat er niet automatisch een stemmetje klinken. God werkt nooit als een automaat. Hij is niet iets, maar Hij is iemand.
*Zelfs als je de Bijbel leest dan betekent dat niet vanzelfsprekend dat je God kunt horen. Het is heel belangrijk hóe je de Bijbel ziet en hóe je de Bijbel leest.
-Zie de Bijbel als het Woord van God. Dit is niet zomaar een boek. Er komt via dit boek Iemand naar jou toe. Heel persoonlijk.
-Als je de Bijbel pakt en leest, doe dat dan niet omdat het moet, of omdat je je anders schuldig voelt, maar doe dat omdat je ernaar verlangt die Iemand, God en Jezus, te ontmoeten!
-Bedenk ook dat je de heilige Geest nodig hebt om Gods stem te horen. Ga daarom eerst, voordat je leest, bidden. “Here God, ik ga in de Bijbel lezen. Ik open mijn hart voor U en wil U graag ontmoeten… Heilige Geest, breng Gods woorden in mijn hart en leven.” En ga daarná lezen.
Tot zover over de Bijbel.
God sprak vroeger ook op andere manieren. God is niet veranderd. Hij kan nog steeds die andere manieren inzetten. Alle manieren die Hij via de Bijbel noemt en welke manieren Hij maar kiest. Via bijvoorbeeld zijn schepping, via dromen, visioenen of zijn zachte stille stem in je binnenste.
Wat Hij via die wegen zegt zal nooit in strijd zijn met de belangrijkste manier waarop je Hem kunt leren kennen, de Bijbel.
Dat zie je ook als God of Jezus in dromen verschijnt aan moslims. Er zijn veel getuigenissen van zulke visioenen of dromen. Wat zij nadat ze een droom kregen allemaal gaan doen is dit: ze schaffen een Bijbel aan en gaan zich daarin verdiepen.
En daarom: Stel jezelf open voor God. Sluit jezelf niet af voor manieren waarop God spreekt, maar stel je open. Toets alles aan de Bijbel. En als de Bijbel de belángrijkste manier is, laat je Bijbel dan niet dicht, maar woon er in!
Amen
Liturgie:
Thema en verdeling:
God laat van zich horen.
1 Waar zijn de woorden van de Heer?
2 Hier is de Heer die spreekt!
3 God spreekt via zijn oordeel over het huis van Eli.
4 God spreekt via zijn profeet Samuël.
Liturgie middagdienst:
Votum en groet
Zingen: Gez.171: 1.2.3
Gebed
Lezen: Deuteronomium 18,18-22
Zingen: Ps.12: 4
Lezen: 1 Samuël 3,1 – 4,1a
Zingen: Ps.25: 7
Tekst: 1 Samuël 3,1 – 4,1a
Preek
Zingen: Opw.689
Geloof: Lied 258: 1.2.3.4 (evt. op de wijze van: geref. kerkboek Gez.109)
Dankgebed en voorbede
Zingen: Gez.158
Zegen